...for older kids!

Ριχάρδος Β’ - Το Ρέκβιεμ ενός Βασιλιά

Θέατρο Άλφα Ιδέα

Kριτική θεατρικής παράστασης 

Tης συντάκτριας Μαρίας-Ελένης Κραββαρίτη

Ο Σαίξπηρ έχει καταφέρει -όσο λίγοι συγγραφείς στην παγκόσμια δραματουργία-, να περιγράψει, μέσω της διήγησης των μύθων του, το εσωτερικό δράμα του ταξιδιού της ψυχής των ηρώων του. Τα έργα του δεν αφορούν μόνο στη λειτουργία της ανθρώπινης υπόστασης, αλλά μπορούν να ερμηνευτούν ως ιερά, ονειροπόλα ακόμα και μυστικιστικά. 

Πιο συγκεκριμένα, η υπόθεση του Ριχάρδου του Β’ είναι η ιστορία ενός δεκάχρονου βασιλιά που, καθώς μπαίνει από μικρή ηλικία στον κλοιό της εξουσίας, μεγαλώνει με παιδαγωγό αυτήν. Μέχρι την ενηλικίωση του Ριχάρδου, τον έλεγχο του βασιλείου είχε ο θείος του Γκαντ, ωστόσο γρήγορα αναλαμβάνει ο ίδιος τα ηνία. Εξελίσσεται σ’ έναν άνθρωπο εγωκεντρικό, αυτάρεσκο, απόλυτο και βουτηγμένο στο πάθος της υπερηφάνειας που ασκεί εξουσία σε πάρα πολλούς ανθρώπους. Μέσα σ’ αυτούς συγκαταλέγεται και ο ξάδερφός του, Ερρίκος Μπόλιμπροκ, που τον εξορίζει και δημεύει την περιουσία του, υπό τον φόβο της εκθρόνισης του από τον ίδιο. Ο Ριχάρδος, ωστόσο, καταλήγει χρεοκοπημένος και μετατρέπει την πατρίδα του Αγγλία σε ξενοδοχείο, νοικιάζοντας έτσι το βασίλειό του. Ο αποκτηνωμένος, πλέον, βασιλιάς, που έχει σφετεριστεί τόσο τους υλικούς όσο και τους ηθικούς καρπούς της χώρας του, προδίδει την εμπιστοσύνη του λαού του και τον υπερφορολογεί, γεγονός που τον κάνει, από άκρη σ’ άκρη, μισητό. Τελικά παραδίδει το θρόνο στον Ερρίκο, αφού πρώτα του εγγυηθεί ότι θα του χαρίσει τη ζωή, αλλά καταλήγει φυλακισμένος στον πύργο του Λονδίνου, απογυμνωμένος από την θεοποιημένη ιδιότητα του βασιλιά αλλά και από τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Ερρίκος Μπόλιμπροκ ήταν αποφασισμένος να πάρει το θρόνο, αφού ο Ριχάρδος, με το τυραννικό και ανίκανο καθεστώς του, είχε αποδείξει ότι δεν ήταν ικανός να κυβερνήσει και ν’ αποκτήσει διάδοχο. Αυτή είναι η ιστορία του Ριχάρδου που εκτυλίσσεται πάνω στη σκηνή με τη μορφή μονολόγου στο μεγαλύτερο μέρος της. 

Η ιστορία ξεκινά, με το φυλακισμένο βασιλιά, μέσα σ’ ένα κλίμα μυστικισμού και λυτρωτικής παράλυσης, όπου τον επισκέπτεται ένας σταβλίτης του, υπό τη μορφή κάποιας αόρατης ανώτερης δύναμης. Ο τελευταίος, δρώντας σαν αναδρομέας της ζωής του, τον βάζει μέσα σε μια σκυταλοδρομία αναμνήσεων, με σκοπό την αυτογνωσία. Ο έκπτωτος βασιλιάς μέσα από τον σταβλίτη του, ζει ξανά νοερά το ένδοξο παρελθόν του και αναλογίζεται το ζοφερό παρόν του. Ψευδαισθήσεις πλημμυρίζουν το μικρόκοσμο της φυλακής του και φτάνει ν’ αναμετράται με τα αίτια του ξεπεσμού και της καθαίρεσής του. Τον βλέπουμε να ταλαντεύεται μεταξύ παραληρήματος και διαύγειας, αμφιβολίας και αλαζονείας, σαρκασμού και αυτολύπησης. 

 «Ο βασιλιάς, λένε πώς πέθανε.

Δε μένουμε. Στον τόπο μας ξεράθηκαν

όλες οι δάφνες και μετεωρίτες τ’ ουρανού

κάνουν τ’ ασάλευτα άστρα να τρομάζουν.

Προφήτες με πρόσωπα σβησμένα

ψιθυρίζουν γι’ απαίσιες αλλαγές.

Οι πλούσιοι περπατούν θλιμμένοι, ενώ οι φαύλοι

χορεύουν και πηδούν –

εκείνοι, από φόβο μήπως χάσουν

αυτό που τώρα χαίρονται και οι άλλοι

ελπίζοντας πώς έχουν να κερδίσουν

με την βία και τον πόλεμο…

Οι πατριώτες μας έχουν όλοι φύγει».

Συμπέρασμα: 

Με τη φράση «Τώρα που τα έχασα όλα, ποιος είμαι;» και ακολουθώντας τα πρότυπα της αρχαίας τραγωδίας, που μετά τη  «νέμεσις» ακολουθεί η  «κάθαρσις», η τραγική φιγούρα του Ριχάρδου, μοιάζει εν τέλει να λυτρώνεται. Ίσως στο τέλος, πιο δυνατός ο ίδιος, μπορεί, επιτέλους, να εξυγιάνει, όσο ποτέ άλλοτε, τον ψυχισμό του.

Ηθοποιοί: 

Ο Τάσος Νούσιας περνά έμπρακτα στο θεατή την ηγεμονική παράνοια της εξουσίας, μέσα από μια ερμηνεία δυνατή, που μας μεταφέρει όλη τη συναισθηματική διάβρωση του Ριχάρδου. Οι πρώτες σκέψεις των θεατών, βλέποντάς τον να καταθέτει την ψυχή του επί σκηνής, είναι το πόσο μπορεί η όποιας μορφής εξουσία ν’ αλλοιώσει την ανθρώπινη υπόσταση αυτή καθ’ αυτή. Το έργο έτσι αποκτά διαχρονική χροιά και γίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ, καθώς ο μηχανισμός της εξουσίας, όπως φαίνεται, μένει αναλλοίωτος ανά τους αιώνες. 

Ο Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος, στο ρόλο του σταβλίτη, του αφηγητή αλλά και του Μπολιμπρόκ, συμπληρώνει με το ύφος του την ατμόσφαιρα που έχει δημιουργήσει η ερμηνεία του Τάσου Νούσια, προσδίδοντας στην παράσταση την απαραίτητη αφηγηματική ποικιλία.

Μουσική, Κοστούμια, Σκηνικά, Φώτα:

● Η μουσική μας δίνει την αίσθηση της ιεροτελεστίας, που ουσιαστικά αυτή συμπυκνώνεται μέσα από την ψυχική ανάταση της προσωπικότητας του πρωταγωνιστή, στο τέλος της παράστασης, αφού δοκιμάζει όλες τις πτυχές της ψυχολογίας του. 

● Τα κοστούμια είναι λιτά, ίσως παραπάνω σύγχρονα από το επιθυμητό. Η επιλογή του άσπρου συνόλου του Ριχάρδου, τονίζει τον εξαγνισμό της ψυχής του, μετά τον πνευματικό του αγώνα ν’ αποτάξει τη θεοποιημένη ιδιότητα, που του έχει προσδώσει η εξουσία. Από σκηνοθετική πλευρά, όμως, ίσως έλειπε ένα πιο χαρακτηριστικό στοιχείο στην ενδυμασία του Ριχάρδου.

● Τα σκηνικά και τα φώτα εναρμονίζονται απόλυτα με το ύφος της παράστασης. Το στέμμα, ως κέρατα ελαφιού, που τελικά δίδεται στο μασκοφορεμένο, στο έργο, λύκο, νέο βασιλιά Ερρίκο, δημιουργεί την αλληγορία του θυρευτή και θύματος. Η ξύλινη κατασκευή, με την ορθή χορογραφία του Τάσου Νούσια, κάθε φορά μετατρέπεται από άλογο σε καράβι, έπειτα σε θρόνο και ακόμα και σε φέρετρο και βωμό στο τέλος της παράστασης.

Ιδανικό soundtrack:

Επισημάνσεις: 

Το ενδυματολογικό υπόβαθρο χρειαζόταν ίσως ν’ αποπνέει τον αέρα της Αγγλίας των βασιλιάδων, με την ενδυμασία του σταβλίτη να είναι εναρμονισμένη στην εποχή του. Η αστοχία στην εμφάνιση του σταβλίτη, με σκούφο και πιο σύγχρονο ρουχισμό, είναι ενδεικτική.

Credits: Στην υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του θεάτρου κα Βάσω Σωτηρίου για την άμεση ανταποκρισή της.

Πληροφορίες παράστασης

Άλφα.Ιδέα (28ης Οκτωβρίου 37, Αθήνα, www.alfaidea.gr) 

Μέχρι 11 Νοεμβρίου

Κάθε Τετάρτη και Σάββατο στις 21.00 

και Κυριακή στις 19.00 

Διάρκεια: 90 λεπτά 

Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ (προπώληση), 15 ευρώ (ταμείο),  12 ευρώ (ΑΜΕΑ, φοιτητικό, μαθητικό)

Μετάφραση: Κ. Καρθαίος 

Σκηνοθεσία-δραματουργία-σκηνογραφία: Marlene Kaminsky 

Πρωτότυπη μουσική: Constantine 

                      Σχεδιασμός φωτισμού: Σεσίλια Τσελεπίδη                                                 Κοστούμια: Μαρία Σιαφάκα       

Κατασκευή σκηνικού και σκηνικών αντικειμένων:

 Ρούλης και Γιώργος Αλαχούζος  

Φωτογραφίες: Δημοσθένης Γαλλής 

Κινηματογράφηση trailer : Γιώργος Γεωργόπουλος - Multivision 

Εκτέλεση παραγωγής: Πάνος Αγγελόπουλος 

Δημόσιες σχέσεις: Βάσω Σωτηρίου-WeWill 

Social mediamanager: Χριστίνα Αντωνοπούλου

Παίζουν: Τάσος Νούσιας, Αλέξανδρος ΦΙλιππόπουλος 

Φωνή της Βασίλισσας: Μάιρα Μηλολιδάκη

ξ