Σιωπηλή Λίμνη
Θέατρο Επί Κολωνώ
Δεκέμβριος 2021
Του συντάκτη Θάνου Μπινιάρη
Οι άνθρωποι είμαστε ελαττωματικά προϊόντα, ευάλωτα κι εύθραυστα. Βλέπουμε σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, πόσο μάλλον σε όλες τις φάσεις οποιασδήποτε καλλιτεχνικής δημιουργίας, πολλά παραδείγματα χαρακτήρων εξαιρετικών, που επιτυγχάνουν πράγματα αξιοθαύμαστα, όχι μόνο πέρα των ανθρώπινων ορίων τους αλλά κι ακριβώς εξαιτίας του ανθρώπινου παράγοντα, που πάντα ξεπερνά τις προσδοκίες και τα όριά του με τρόπο μοναδικό και χάρη στον παράγοντα αυτό.
Αυτό που μας κάνει πολλές φορές να ταυτιζόμαστε με την επιτυχία των ηρώων αυτών είναι η ευθραυστότητά τους, την οποία βρίσκουν τρόπο και ξεπερνούν παίρνοντας δύναμη ακριβώς μέσα από αυτή την ευθραυστότητα. Οι ιστορίες αυτές λειτουργούν κάπως έτσι ως μια αυτάρεσκη έκφραση θαυμασμού από εμάς για εμάς, και κατ’ επέκταση πολλές φορές αποπροσανατολίζουν από την πραγματική πραγματικότητα, μας κατευθύνουν από αυτή που βιώνουμε σε αυτή που θα θέλαμε να βιώνουμε!
Η πραγματική, καθημερινή ζωή δεν έχει έλλειμα τραγικών ιστοριών, ιστορίες που εμείς γνωρίζουμε μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία, απεναντίας οι πραγματικά τραγικές ιστορίες είναι ένα πολύ πιο συχνό φαινόμενο της καθημερινής ζωής. Για το λόγο αυτό πολλές φορές επιλέγουμε να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα αυτή, ακριβώς επειδή δεν είμαστε οι δοξασμένοι ήρωες ιστοριών που φτιάξαμε οι ίδιοι αλλά τα εύθραυστα ελαττωματικά προϊόντα των πρώτων γραμμών του προλόγου αυτού.
Το να δούμε την πραγματικότητα κατάματα, χωρίς περιστροφές, να την αποδεχτούμε και να πάμε παρακάτω, αποτελεί πολλές φορές την πιο αξιοθαύμαστη πράξη και το πιο χρήσιμο παράδειγμα και μάθημα για τη δική μας πραγματική περίπτωση.
Ο Όσκαρ, ένας καθηγητής που, πλέον, δε διδάσκει, έρχεται σε συχνές συναντήσεις με έναν παλιό καθηγητή του, σε ένα παγκάκι μπροστά από μία τεχνητή λίμνη. Αφορμή των συναντήσεών τους μαθαίνουμε στην πρώτη σκηνή ότι είναι η τραυματική εμπειρία του Όσκαρ με έναν συμμαθητή του στο σχολείο, μία συνάντηση που τον εξέθεσε σε ολόκληρη τη χώρα, τον έριξε σε βαθιά ψυχολογική κρίση και αντικαταθλιπτικά χάπια και τον ώθησε στο να παρατήσει τελείως το επάγγελμά του.
Ο καθηγητής του, για να τον βοηθήσει, τον παροτρύνει να δεχτεί να κάνει ένα μάθημα, ένα ιδιαίτερο σε ένα εντεκάχρονο αγόρι, στο οποίο δε δέχεται να κάνει μάθημα κανείς. Μητέρα του αγοριού αυτού είναι η Ιρένε, η οποία δίνει μια δική της μεγάλη ψυχολογική μάχη και παλεύει με νύχια και με δόντια (λογοπαίγνιο που δεν είχα καμία πρόθεση να κάνω μέχρι ακριβώς τη στιγμή της συγγραφής των γραμμών αυτών), για να προσφέρει, επιτέλους, στο παιδί της έναν καθηγητή που δε θα φύγει στα πέντε πρώτα λεπτά από το σπίτι.
Ο Όσκαρ δε θέλει να έχει καμία σχέση με καμία μορφή επιστροφής στο επάγγελμά του, πόσο μάλλον μέσα από μία τόσο μυστηριώδη υπόθεση, αναγκάζεται όμως να επισκεφτεί το σπίτι αυτό, στην αρχή για ένα και μόνο μάθημα.
Ακολουθεί η εξιστόρηση ενός υπαρξιακού και ψυχολογικού δράματος, μία ευφυής και καλογραμμένη ψυχολογική ανάλυση κι εξέλιξη χαρακτήρων και μία τελική αναμέτρηση των προσώπων όχι μόνο μεταξύ τους και με τον ίδιο τους τον εαυτό αλλά και με ένα διακριτικό και απροσδόκητο τρόπο με το ίδιο το ακροατήριο.
Highlights
Οι σκηνές του δασκάλου Όσκαρ με το "μαθητή" ήταν μικρές αλλά με καλογραμμένο περιεχόμενο. Ο Όσκαρ, μέσα από αυτή την παράδοξη διαδικασία μάθησης, εκφράζει δικές του σκέψεις και συμπεράσματα, στα οποία δεν αποτυπώνεται μόνο η πορεία του, από την αρχή έως το τέλος του έργου, αλλά και οι βάσεις του χαρακτήρα του, που αποτελούν τόσο τις αιτίες του ψυχολογικού του προβλήματος όσο και κομβικό κομμάτι της λύσης για τον ίδιο.
Το αποκορύφωμα, βέβαια, της παράστασης δε θα μπορούσε να είναι άλλο από τα τελευταία δεκαπέντε λεπτά του έργου, οπότε και πραγματοποιούνται αφενός οι μεγάλες αποκαλύψεις και ανατροπές που είχαν προοικονομηθεί πολύ διακριτικά σε όλη τη διάρκεια του έργου και αφετέρου η τελική αναμέτρηση του Όσκαρ και της Ιρένε που οδηγεί και στη λύση του προβλήματος για τον καθένα προσωπικά.
Σκηνοθεσία:
Η σκηνοθεσία της παράστασης υπήρξε άψογη, αποτελεσματική και διακριτικά ευφυής.Έχει πάντα μεγάλο ενδιαφέρον η αποκάλυψη της σκηνής, δεδομένου ότι ανάλογα με την πλοκή του έργου, ενδέχεται να χρειάζεται να καλύψει πληθώρα διαφορετικών περιβαλλόντων και να είναι παραστατική ταυτόχρονα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η δράση λαμβάνει χώρα σε τρία διαφορετικά περιβάλλοντα: μπροστά στη λίμνη, στο σαλόνι της Ιρένε και στο δωμάτιο του παιδιού της. Οι σκηνές της λίμνης πραγματοποιούνται ένα επίπεδο πιο κάτω από τα δωμάτια του σπιτιού της Ιρένε, πιο κοντά στο ακροατήριο, ενώ από την άλλη το σαλόνι της Ιρένε είναι ακάλυπτο, σε αντίθεση με το δωμάτιο του παιδιού της που έχει μπροστά του ένα πλέγμα σαν σίτα που δίνει στο ακροατήριο την εντύπωση ότι παρακολουθεί τη δράση που πραγματοποιείται στο δωμάτιο σαν μέσα από ένα ιδιότυπο σεναριακό πέπλο.
Με τον τρόπο αυτό, κάθε χώρος αποκτά τη δική του αυτονομία και κατά συνέπεια κάθε δράση στον εκάστοτε χώρο τη δική της βαρύτητα και σημασία.
Ηθοποιοί:
Παναγιώτα Βλαντή
Η Παναγιώτα Βλαντή ήταν εξαιρετική. Φρόντισε να μεταφράσει στην ερμηνεία της όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν την Ιρένε έναν τόσο ξεχωριστό χαρακτήρα. Η Ιρένε αποδίδεται ως μια γυναίκα με πολλή αγάπη μέσα της, δυναμική διακριτικά και έντονα ταυτόχρονα, ευαίσθητη, δοτική, αλλά την ίδια στιγμή έξυπνη και χειριστική, χωρίς όμως να κρύβεται κάποιο ίχνος κακίας πίσω από αυτό. Η ηθοποιός αναδεικνύει άψογα όλα αυτά και κάτι παραπάνω και καταφέρνει, κάποιες στιγμές με την παρουσία της και μόνο, να κάνει το αρκοατήριο να στρέφει το σώμα και το βλέμμα του προς την ίδια, σαν μια πυξίδα, ως αποτέλεσμα ενός παράδοξου φυσικού φαινομένου.
Θανάσης Κουρλαμπάς
Ο Θανάσης Κουρλαμπάς αποδίδει σε απόλυτη ισορροπία όλα τα στοιχεία που κάνουν ξεχωριστό τον Όσκαρ. Ισορροπεί άψογα ανάμεσα στην ευαισθησία και το χιούμορ του, το ψυχολογικό του τραύμα και την προσπάθειά του να το ξεπεράσει. Αναδεικνύει όμως και μία άλλη όψη του Όσκαρ, δευτερεύουσα αλλά σημαντική. Ο Όσκαρ είναι δάσκαλος, ιδιότητα που αποτελεί την αιτία του τραύματος και της λύσης του ταυτόχρονα. Η ιδιότητα αυτή λειτουργεί παράλληλα και σε σχέση με το ακροατήριο, καθώς ο Όσκαρ αποτελεί έναν ιδιότυπο αφηγητή. Η ιστορία λέγεται μέσα από αυτόν, σαν ένα ιδιότυπο μάθημα σε σχολική αίθουσα, ενώ ταυτόχρονα έχει περιεχόμενο διδακτικό και χρήσιμο για κάθε θεατή, ανεξαρτήτως υποβάθρου. Ο ηθοποιός αναδεικνύει όλα αυτά τα στοιχεία και με το παραπάνω, καθιστώντας αδύνατο να φανταστούμε κάποιον άλλον στη θέση του στο τέλος της παράστασης, όπως ένας μαθητής δεν μπορεί να φανταστεί το μάθημα διαφορετικά, όταν έχει γνωρίσει τον δάσκαλο που ταιριάζει σε εκείνον.
Χάρης Τσιτσάκης
Ο Χάρης Τσιτσάκης κερδίζει με τη μία το ακροατήριο χάρη στο χάρισμα που εκπέμπει. Ως αποτέλεσμα αυτού γίνεται ασυναίσθητα κατανοητή και φυσιολογική η επιλογή του Όσκαρ να βρει λύση στα προβλήματά του μέσω της βοήθειας του συγκεκριμένου προσώπου. Ο ηθοποιός δίνει μια ερμηνεία γεμάτη χιούμορ, ζεστασιά, συμπόνοια αλλά και ευθύτητα. Ο χαρακτήρας του δίνει πάντα έμφαση στα πραγματικά προβλήματα του Όσκαρ κι όχι σε υπεκφυγές του κι εκπροσωπεί την εσωτερική αποδοχή που ο Όσκαρ παλεύει να βρει χωρίς να το ξέρει. Όλα αυτά, βέβαια, αποτελούν μία επιτηδευμένη στόχευση της υπόθεσης και γίνεται απολύτως κατανοητό το γιατί στο τέλος, το γεγονός, όμως, ότι παράλληλα ασυναίσθητα κι αυτονόητα καθίστανται αποδεκτά από το σύνολο του ακροατηρίου σαν μία παράδοξη σιωπηλή συμφωνία μεταξύ των θεατών από την πρώτη κιόλας σκηνή δείχνει την ποιότητα της ερμηνείας του ηθοποιού και τη σημασία της για την εξέλιξη του έργου.
Ο Παρφές, ένα σύγχρονο παραμύθι για τον σχολικό εκφοβισμό!
https://drive.google.com/file/d/1zLFShdPKltFxRmUst9YGvMQlgBzqXC3r/view?usp=sharing
Μουσική, κουστούμια, σκηνικά, φώτα
Η μουσική ήταν για τον γράφοντα η μόνη παραφωνία της παράστασης. Δε συνεισφέρει στη μεταφορά του ακροατηρίου στη λίμνη και δε χρειάζεται καθόλου για τη μετάβαση από τη μία σκηνή στην άλλη. Δεν ήταν απαραίτητα κακή, αλλά κάποιες φορές διακριτικά αχρείαστη κι ενοχλητική.
Τα φώτα, από την άλλη, συνέβαλαν στην απογείωση της παράστασης. Το ακροατήριο αισθάνεται ότι είναι μπροστά σε μία λίμνη και επενδύει συναισθηματικά ακόμα περισσότερο στις σκηνές που χρειάζεται η συνεισφορά τους. Το κλίμα ήταν σκοτεινό και ταυτόχρονα ατμοσφαιρικό και αντιπροσώπευε συμβολικά την εσωτερική αναταραχή των χαρακτήρων που αποτελεί εξάλλου και το θεματικό κέντρο του έργου.
Τα σκηνικά βοήθησαν κι αυτά με τη σειρά τους στην απογείωση του περιεχομένου του έργου. Η μεγαλύτερη συνεισφορά τους φαίνεται παραδόξως στο δωμάτιο του παιδιού της Ιρένε, τον χώρο, δηλαδή, με τον λιγότερο χρόνο δράσης αλλά με κομβικά σημεία εξέλιξης αυτής.
Τέλος, τα κοστούμια ήταν επί του θέματος και συνεπή με το θεματικό κέντρο του έργου. Αποτυπώνεται ο χρόνος του έργου σε συνάφεια με τη συναισθηματική κατάσταση των ηρώων (χειμώνας – ψυχολογική έκπτωση, άνοιξη – ψυχολογική λύση) και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Ο Όσκαρ είναι ντυμένος ακριβώς όπως μπορεί κανείς να κάνει εικόνα έναν καθηγητή, ενώ η Ιρένε είναι η μόνη που αλλάζει κοστούμια σε συνέπεια με την αλλαγή που θα αναγκαστεί να περάσει ως αποτέλεσμα των απαιτήσεων της πλοκής.
Bonus Tips
Μπορούμε να δούμε την παράσταση μέσα από το πρίσμα του θεματικού κέντρου του έργου, δηλαδή, ως ένα ψυχολογικό δράμα καθημερινών χαρακτήρων της εποχής μας με ατυχίες που θα μπορούσαν να συμβούν στον οποιονδήποτε.
Θα σας πρότεινα, όμως, να δείτε την παράσταση έχοντας κατά νου κι ένα επιπλέον επίπεδο σχολιασμού. Ο Όσκαρ είναι δάσκαλος, το ψυχολογικό και σωματικό του τραύμα είναι απόρροια αυτής του ακριβώς της ιδιότητας, όχι όμως επειδή δεν έκανε καλά τη δουλειά του, αλλά ακριβώς επειδή επιτέλεσε το καθήκον του. Η λύση στο τέλος έρχεται πάλι από αυτή την ιδιότητα του Όσκαρ. Με τον τρόπο αυτό λειτουργεί διδακτικά όχι μόνο προς την Ιρένε αλλά και προς το ακροατήριο, αποδίδοντας ήθος επί της σκηνής σχεδόν κυριολεκτικά, όπως ακριβώς υποδηλώνει το επάγγελμα οποιουδήποτε ηθοποιού υποδυθεί τον συγκεκριμένο ρόλο.
Παράλληλα, όμως, λειτουργεί διδακτικά απέναντι και στον ίδιο τον Όσκαρ και κατ΄ επέκταση πάλι προς το ακροατήριο. Δεν άλλαξε κάτι στον κόσμο ούτε όμως κάτι ιδιαίτερο και στον ίδιο, ο Όσκαρ στο τέλος κάνει αυτό που θεωρεί σωστό και αποδέχεται πλήρως την τρομακτική πια για αυτόν πιθανότητα να μην του ξαναμιλήσει η Ιρένε. Η αποδοχή αυτή είναι που αποκαθιστά την εμπιστοσύνη του ιδίου απέναντι στον εαυτό του και επιφέρει για την περίπτωσή του τη λύση. Όσο κι αν σε ρίχνει κάτω ο κόσμος, εσύ πρέπει πάντα να κάνεις το σωστό, κάποιες φορές θα αμφιβάλλεις κι εσύ για την ορθότητα αυτού, αλλά εσύ πρέπει να κάνεις πάντα το σωστό. Η πεποίθηση αυτή γίνεται κτήμα του ανθρώπου μόνο μέσα από τη σωστή διαπαιδαγώγηση, βάρος που πέφτει στο επάγγελμα του Όσκαρ άμεσα αλλά και στον ίδιο τον ηθοποιό έμμεσα και κατά συνέπεια θυμίζει σε εμάς από τη μία τη σπουδαιότητα της παιδείας και από την άλλη τις δυνατότητες του θεάτρου γενικότερα, που σαν κοινωνία τείνουμε πάντα να αγνοούμε επιδεικτικά.
Μέσα σε μία περίοδο απαξίωσης, το έργο αγγίζει ευαίσθητες χορδές και ανάγκες της ελληνικής πραγματικότητας αλλά και της ελληνικής παράδοσης. Το σχολείο και το θέατρο δέχτηκαν γερό πλήγμα και απαξίωση την προηγούμενη δεκαετία, γι' αυτό και τα πρόσωπα που εργάζονται σε αυτά, έδωσαν και δίνουν αγώνα για να βάλουν τις βάσεις για μία αναγέννηση των θεσμών αυτών. Τα ίδια τα πρόσωπα, όμως, είναι παράλληλα παράγωγα της ίδιας πραγματικότητας που οδήγησε στην απαξίωση των κλάδων τους, όπως και οι δάσκαλοι των προσώπων αυτών πριν από αυτά. Μένει μόνο να δούμε αν οι παιδαγωγικές μας βάσεις και τα πολιτιστικά αντανακλαστικά είναι επαρκή ή θα μας καταπιεί στο τέλος όλους η απαξίωση.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Κείμενο: Ντάβιντ Ντεσόλα
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη
Σκηνικά: Γιώργος Χατζηνικολάου
Κοστούμια: Μαρία Αναματερού
Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Μουσική: επιλογή συνθέσεων της Ελένης Καραΐνδρου
Φωτογραφίες: Γιώργος Χατζηνικολάου, Μαρία Αναματερού
Τρέιλερ παράστασης: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Βοηθoί σκηνοθέτιδος: Χαρά Στάθη, Ελευθερία Καλύβα
Υπεύθυνοι επικοινωνίας παράστασης: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας
Διεύθυνση Παραγωγής: Μαρία Αναματερού
Παραγωγή: Ομάδα Νάμα
ΠΑΙΖΟΥΝ ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Παναγιώτα Βλαντή, Θανάσης Κουρλαμπάς, Χάρης Τσιτσάκης
Aγορά εισιτηρίων: https://www.viva.gr/tickets/theater/i-siopili-limni/
Θέατρο Επί Κολωνώ, Ναυπλίου 12 και Λένορμαν 94, Κολωνός-Αθήνα, 2105138067
Ημέρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή
Διαβάστε επίσης: Ηλίας Βαμβακούσης: "Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν, αντί για τη λέξη ελεημοσύνη, είχαμε τις λέξεις αλληλεγγύη, ανθρωπισμός, ισότητα" Aποκλειστική συνέντευξη στο Fairytales!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου